کتاب های عاشورایی
قریب به 1400 سال از قیام جاودانه حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) علیه دستگاه طاغوتی امویان می‌گذرد. قیامی که به واسطه خون پاک و به ناحق ریخته سیدالشهداء تاکنون زنده و اثرگذار باقی مانده و حرارتش در رگ و خون شیعیان جریان دارد.
شهادت حسین (علیه السلام) و واقعه کربلا به ذات خود پایدار بوده و هست. در این میان آنچه که حقایق و عبرت‌های انسان‌ساز را نسل به نسل منتقل کرده است، ذکر شفاهی مصائب و مناقب آن حضرت و نیز مکتوباتی است که در این زمینه بوجود آمده است.
این نوشتار سعی دارد اختصاراً به دسته بندی و معرفی برخی از کتاب های تالیف شده پیرامون شخصیت و قیام حضرت اباعبدالله (علیه السلام) بپردازد.
مقاتل
مهمترین کتاب‌های مرتبط با واقعه عاشورا، کتاب‌هایی است که به مقتل معروف است. مقتل‌ها کتاب‌هایی هستند که به شرح واقعه کربلا به صورت مستند می‌پردازند.
از معروف‌ترین و معتبرترین مقتل‌ها می‌توان چنین نام برد:
- لهوف اثر سید بن طاووس
- مقتل ابی مخنف نوشته ابی مخنف
- خصائص الحسینیه تالیف مرحوم شوشتری
- نفس المهموم اثر شیخ عباس قمی که به فارسی تحت عنوان "در کربلا چه گذشت" ترجمه شده است. همچنین کتابی با عنوان " آه " توسط یاسین حجازی منتشر شده که ترجمه آسان تر و خوانا تری از این کتاب است.
تحلیلی
واقعه کربلا ابعاد گوناگونی دارد که هریک تحلیل و بررسی مفصلی می‌طلبد. بر این اساس متفکرین و اسلام شناسان در طول تاریخ و بخصوص در دهه‌های اخیر کتاب‌هایی با محتوای تبیین و تحلیل چرایی و چگونگی این حادثه جانگداز پرداخته و به بیان عبرت‌ها و انذارهای آن همت نهاده‌اند.
برخی از کتاب‌های مهم این عرصه عبارت اند از:
- حماسه حسینی تالیف شهید مرتضی مطهری که از معروف ترین کتب در این زمینه است.
- پس از 50 سال کتابی است از مرحوم سیدجعفر شهیدی که به تحلیل عوامل موثر در انحراف مردم هم عصر امام حسین (علیه السلام) می‌پردازد. منظور از 50 سال، سال های پس از رحلت پیامبر عظیم الشان اسلام است و نویسنده می کوشد تا بی وفایی مدعیان مسلمانی را تنها به فاصله 50 سال از فقدان پیامبرشان نشان دهد.
- حماسه و عرفان تالیف حضرت آیت الله جوادی آملی است که تعمقی بر این واقعه و ابعاد عرفانی و سیاسی آن دارد.
- نگاهی نو به جریان عاشورا اثری است که به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تدوین و منتشر شده است.
- عبرت‌های عاشورا تالیف حجت الاسلام والمسلمین سید احمد خاتمی است در بیان عبرت‌ها و درس‌های قیام اباعبدالله الحسین (علیه السلام) که برای نسل کنونی به چاپ رسیده است.
- جان‌ها فدای دین کتابی است که از چند سخنرانی آیت الله مصباح یزدی برگرفته شده و توسط موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
- مراقبه‌های عاشورایی اثر مشترک حجج اسلام الهاشمی و میرباقری
- حسین(علیه السلام)؛ عقل سرخ نیز از سخنرانی‌های استاد حسن رحیم پور ازغدی تدوین و منشتر شده است.
- آیینه حقیقت نیز به بیان دیدگاه ها و نظرات مرحوم حضرت آیت الله بهجت درباره شخصیت امام حسین (علیه السلام) و قیام او می‌پردازد.
- فتح خون اثری تحلیلی – ادبی است از شهید سید مرتضی آوینی که با قلمی جذب کننده و طوفانی واقعه کربلا و نگاه عاشورایی امام را ترسیم می‌کند.
فرهنگ نامه ها
به همت برخی محققین در زمینه واقعه کربلا برخی فرهنگنامه‌ها و دانشنامه‌ها نیز به قلم تبع در آمده است. از مهمترین این فرهنگنامه‌ها می‌توان کتاب‌های زیر را برشمرد:
- دانشنامه امام حسین(علیه السلام) اثر آیت الله محمدی ری شهری که در 14 جلد تدوین و منتشر گردیده است. این دانشنامه یکی از جامع ترین کتب برای پژوهشگران در زمینه امام حسین (علیه السلام) است.
- فرهنگ سخنان امام حسین (علیه السلام) تالیف محمد دشتی
- فرهنگ عاشورا اثر جواد محدثی
- فرهنگ جامع سخنان امام حسین (علیه السلام) نیز تالیف علی مویدی است.
ادبیات (شعر و داستان)
پس از انقلاب اسلامی بسیاری از شاعران و نویسندگان اهل ادب به انتشار مجموعه اشعار و داستان و رمان‌های خود در زمینه واقعه کربلا و نیز ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) پرداختند. در عرصه شعر و شاعری، احصای آثار ارادتمندان به اهل بیت (علیهم السلام) کاری بس مشکل است. اما برای نمونه، معروف‌ترین کتاب‌های چاپ شده در این عرصه را می‌توان چنین بر شمرد:
- من می گویم شما بگریید کاری است از علیرضا قزوه که مجموعه اشعار شاعران ولایی در زمینه عاشوراست.
- با کاروان نیزه نیز اثر دیگری از علیرضا قزوه است.
- گوشواره عرش مجموعه اشعار استاد علی موسوی گرمارودی
- طلسم سنگ مجموعه اشعار حماسی مرحوم سیدحسن حسینی است.
- طوفان واژه ها نیز اشعار شاعر جوان، سیدحمید برقعی است حاوی شورانگیزترین اشعار وی در زمینه امام حسین و اهل بیت(علیهم السلام)
- جغرافیای رازها اثر ابوالقاسم حسینجانی
- عطر عطش از سارا عرفانی
از بین رمان‌ها و داستان‌های با مضمون عاشورایی نیز می‌توان به کتاب@های زیر اشاره کرد:
- هفت شهر عشق اثر نویسنده پرکار، مهدی خدامیان آرانی است که در 7 قسمت با زبانی فصیح و ادبی به روایت واقعه عاشورا و دلایل قتل امام حسین (علیه السلام) در قالب داستان می‌پردازد.
- نامیرا رمان ارزشمندی است از محمدصادق کرمیار که هدفش ترسیم بی‌وفایی کوفیان و گمراهی و ضلالت آنها در انتخاب مسیر حقیقت است.
- سقای آب و ادب داستان زیبایی است از سیدمهدی شجاعی که درباره قمربنی هاشم، حضرت عباس (علیه السلام) نوشته شده است.
- پدر، عشق و پسر داستان دیگری از سید مهدی شجاعی است که از زبان اسب حضرت علی اکبر (علیه السلام) روایت می‌شود.
- قصه کربلا نوشته مهدی قزلی که کاری 10 جلدی است در مجلدهای کم حجم.
البته مکتوبات در زمینه واقعه کربلا بسیار است. در زمینه عاشورا کتاب‌های خوبی نیز برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است که احصای آنها فرصت دیگری می‌طلبد.
** این مطلب در آذرماه سال 1391 در وبلاگ خاکریزهای کاغذی منتشر شده است.
